 
                            ضد یخ و ضد جوش
ضدیخ و ضدجوش عموماً به موادی گفته می شود که خواص ضد انجمادی داشته و با ترکیب شدن با آب یا مواد دیگر از کریستالیزه شدن جلوگیری می کند همچنین یکی از خواص مهم این مواد بالا بردن دمای جوش آب میباشد. هرچند طیف مواد ضدیخ بسیار گسترده است اما هدف در این نوشته ضدیخ های مورد استفاده در خودروها میباشد. ترکیب اصلی ضدیخهای مورد استفاده در رادیاتور خودرو دارای پایه الکل است، به صورت ساده (انواع الکلها) در شیمی به هر ترکیب شیمیایی که یک گروه هیدرکسی متصل به کربن یک آلکیل داشته باشد، الکل گویند. بیشتر خانوادههای الکل پسوند (ول) دارند مانند اتانول، متانول، گلیکول و……
چرا ماشینها به ضدیخ نیاز دارند؟
همانطور که گفته شد وظیفه اصلی این مکمل جلوگیری از کریستالیزه شدن مایع و منجمد شدن آب در دمای پایین و بالا بردن دمایی جوش آب است. ضدیخ و ضدجوش مناسب علاوه بر جلوگیری از یخ زدن آب خودرو (در صورت انجماد آب در موتور ماشین باعث آسیب به رادیاتور و موتور سایر اجزاء میشود) قابلیت بالا بردن دمای جوش آب و جلوگیری از افزایش فشار در مدارهای بسته سیستم خنک کننده موتور را دارد. به علاوه به علت بالا بردن چگالی آب ضمن بهبود ضریب انتقال دما و پایین آمدن سرعت تبخیر آب، خواص ترمودینامیک آب را بهبود می بخشد، بنابراین یکی از خواص مهم ضدیخ ضدجوش تبادل و انتقال بهتر حرارت از موتور به رادیاتور و قابلیت حفاظت در برابر خوردگی و زنگ زدگی و جلوگیری از ایجاد رسوب است.
استاندارد ملی ایران برای مایعات خنک کننده
الزامات قانونی:
لذاکلیه تولید کنندگان، واردکنندگان وصادرکنندگان این فرآورده سه ماه ازتاریخ انتشارآگهی درروزنامه رسمی مهلت خواهند داشت تا نسبت به رعایت استاندارد مذکور اقدام لازم را به عمل آورند. واردات فرآوردههای مشمول مقررات استاندارد اجباری پس از انقضای مهلت مقرر بر حسب ضرورت و اولویت باید منطبق با استاندارد ملی و یا استانداردها و ضوابط فنی معتبر و مورد قبول سازمان باشد. صادرات فرآورده های مشمول اجرای استاندارد اجباری منوط به صدورگواهی انطباق بر اساس استاندارد تعیین شده توسط کشور هدف یا استانداردهای بینالمللی مورد قبول طرفین و یا مشخصات فنی اظهارشده توسط مراجع قانونی و یا ذیصلاح کشور هدف و یا صدورگواهی انطباق توسط سازمان ملی استاندارد ایران خواهد بود.
دستهبندی ضدیخها
ضدیخها در کل علاوه بر ماده اصلی ضدیخ ضدجوش مانند اتیلن گلیکول به دو گروه اصلی تقسیم میشوند: معدنی و آلی
این نوع مواد افزودنی که به آن ادتیو گفته میشود در حدود ۴ درصد ترکیبات ضدیخ ضدجوش را شامل میشود و نقش مهمی در جلوگیری از خورندگی و بازدارندگی و سیستم بافر و اسیدی شدن محلول را دارد. تمام مواد خنککننده حاوی ترکیبی از آب، مواد ضدیخ (مانند اتیلن گلیکول یا پروپیلن گلیکول) و مواد بازدارنده خوردگی است در صورت اسیدی شدن اتیلن گلیکول (اکسید شدن) باعث تولید اسیدهای آلی مانند اسید اگزالیک، گلیکولیک، فرمیک، استیک، گلیوکسالیک میشود به همین دلیل مخلوطهای ضدیخ اتیلن گلیکول با افزودنیهای مناسب، باعث بافر شدن pH و قلیاییشدن محلول میگردد تا از اکسیدشدن و ایجاد اسید جلوگیری گردد. به طور عمومی مواد افزودنی مهارکننده فرایند خوردگی در ضدیخ عبارتند از نیتریتها، سیلیکاتها، فسفاتها، بوراتها و آزولها که برای جلوگیری از خورندگی استفاده میشوند.
ترکیبات موجود در آب رادیاتور
آب رادیاتور(مایع خنک کننده) از ترکیب پروپیلن گلیکول، آب، اتیلن، مواد افزودنی و رنگ مخصوص ساخته میشود که معمولاً به نسبت ۵۰ ، ۵۰ مخلوط میشوند و یک آب رادیات با کیفیت عاری از هر گونه املاح و نمک های محلول در آب میباشد.
دلیل استفاده از مواد افزونی در فرمولاسیون آب رادیاتور محافظت از فلزات گوناگون در سیستم خنک کننده خودرو همانند استیل، لحیم، مس، آلومینیوم و … در مقابل زنگ زدگی و خوردگی میباشد. مورد دیگر رنگ موجود در فرمولاسیون آب رادیاتور است از هر نوع رنگی نمیتوان در آب رادیاتور استفاده نمود و بایستی تهنشین و رسوب ندهد. متاسفانه بعضی از تولیدکنندگان آب رادیاتور از مواد اولیه بیکیفیت به دلیل پایین آوردن هزینهها استفاده میکنند که برای استفادهکنندگان مشکلات بسیار زیادی به وجود میآورد.
رنگ بندی در ضدیخ و ضدجوش
ترکیب پایه همه مواد خنککنندها در رنگ های سبز، صورتی یا نارنجی و قرمز اتیلن گلیکول است. آنچه باعث تفاوت ضدیخها میشود مواد افزودنی و رنگی متفاوت است. در حالی که ضدیخهای سبز فرمول عمومیتری داشته ضدیخهایی که به رنگ صورتی و نارنجی هستند کاربرد بیشتری برای مسافت و زمان طولانی دارند هرچند انواع مختلف ضدیخ موجود است و هر کدام از آنها از نوع مختلفی از ترکیبات بازدارندههای خوردگی استفاده میکنند که عموماً توسط یک رنگ خاص نشان داده میشود با این حال تاکنون استاندارد جامعی برای دستهبندی انواع ضدیخ به وسیله رنگبندی موجود نیست و اغلب شرکتها استاندارد رنگبندی مخصوص به خود را دارند با این حال این جدول تا حدودی در بین استانداردها مختلف نزدیک و مشترک است.
دلیل تفاوت رنگ در آب رادیاتور ها
آب رادیاتور ها به ۳ گروه تقسیم بندی می شوند :
۱ – آب رادیات با تکنولوژی اسیدی غیر طبیعی ( IAT ) :
این مایع خنک کننده به رنگ سبز روشن است و طرفداران بسیار زیادی در ایران به خود اختصاص داده است .
۲ – آب رادیات با تکنولوژی اسیدی طبیعی ( OAT )
۳ – آب رادیات با تکنولوژی اسیدی طبیعی دو گانه ( HOAT ) :
این آب رادیاتور اختلاطی از ۲ دسته قبلی می باشد ، که به رنگهای نارنجی و زرد هستند .
تفاوت بین ضدیخ سبز و نارنجی
خنک کنندههای مختلف زیادی وجود دارد که دارای رنگهای متفاوتی هستند. سبز و نارنجی دو رنگ رایجی هستند که پیدا میکنید، اما آیا میتوانید آنها را با هم ترکیب کنید و تفاوت آنها چیست؟ تفاوت بین ضدیخ سبز و نارنجی در چیست؟ برای آشنایی با این خنک کننده تا انتها این مطلب همراه پارتاک شیمی ماهان باشید. هر دو برای جلوگیری از گرم شدن بیش از حد و یخ زدن موتور طراحی شدهاند، اما تفاوت های مشخصی وجود دارد.
خودروهای قدیمی با قطعات فلزی بیشتری ساخته میشوند، در حالی که خودروهای جدید با قطعات نایلونی و آلومینیومی عرضه میشوند. برای محافظت بهتر از سیستم، خنک کننده سبز در خودروهای قدیمی تر استفاده میشود، در حالی که از رنگ نارنجی برای مدلهای جدیدتر استفاده میشود.
در این مقاله به نحوه عملکرد هر نوع خنک کننده میپردازیم. همچنین بحث میکنیم که آیا میتوان این دو خنک کننده را با هم مخلوط کنید یا خیر.
خنک کننده چیست؟
ضدیخ مایعی است که برای محافظت از خودرو با آب مخلوط شده است. به صورت کلی مهمترین وظیفه این محلول در این است که موتور را در دمای کارکرد مطمئن نگه دارد و در عین حال از یخ زدن آن نیز جلوگیری میکند. برای تهیه بیشتر خنک کننده ها، مخلوط ضدیخ را با مقدار مساوی آب مخلوط می کنید. درست است که آب به خودی خود موتور را خنک میکند، اما آنقدرها موثر نیست. در واقع، زمانی که موتور خیلی داغ میشود، آب تبخیر میشود و در آب و هوای سردتر میتواند یخ بزند.
هر دوی این شرایط موتور شما را در معرض آسیب قرار میدهد. در این میان دو تا از شناخته شده ترین رنگ های خنک کننده سبز و نارنجی هستند. تفاوت اصلی ضدیخ سبز و نارنجی در مواد تشکیل دهنده آن است. خنک کننده سبز از فناوری افزودنی معدنی استفاده میکند در حالی که نارنجی از فناوری اسید آلی استفاده می کند. رنگ نارنجی برای خودروهای جدیدتر با بلوک آلومینیومی مناسبتر است، در حالی که رنگ سبز برای خودروهای قدیمی بهتر است.
